گرده افشانی ؛ اثر نوع گرده بر کمیت و کیفیت انجیر خشک
6 5٫00 out of 5 
گرده افشانی ؛ اثر نوع گرده بر کمیت و کیفیت انجیر خشک
کسانی که با درخت انجیر آشنایی دارند می‌دانند بارور شدن این درخت توسط حشره‌ی کوچکی به نام زنبور بلاستوفاگا که درون ثمره‌ی نوع نر درخت انجیر قرار دارد انجام می‌شود. در واقع این حشره وظیفه گرده افشانی و بارور کردن درخت انجیر را بر عهده دارد. چگونگی گرده افشانی نیز قبلا در مقاله « انجیر از شناخت تا باغداری » ذکر شده بود. گرده افشانی (بر دادن) درخت انجیر رقم سبز و نیز پیوس از اواسط خرداد تا اواسط تیر ماه انجام می‌شود. بر دادن انجیر نیز به صورت زیر انجام می‌گردد:
درخت نر انجیر به نام «بَر» معروف بوده و انواع مختلفی دارد. تصویر بالای صفحه میوه تازه بَر انجیر را به همراه زنبور بلاستوفاگا نشان می‌دهد. پس از تهیه میوه بَر انجیر تعدادی از آنها در درون قوطی‌هایی که از قبل از قسمت‌های مختلف درخت آویزان شده ریخته می‌شود. پس از مدت بسیار کمی حشرات موجود در میوه بر (بلاستوفاگا)، از آن خارج شده و با ورود به میوه‌های تلقیح نشده، باعث انجام تلقیح و باروری میوه می‌گردد. تعداد دفعات گرده‌افشانی بسته به اندازه درخت انجیر و ثمر دهی آن و نیز نوع بر استفاده شده، ۳ تا ۵ نوبت و با فاصله زمانی ۳ تا ۶ روز می‌باشد. به عنوان مثال در صورت استفاده از بر خودرو و کوهی، به دلیل ماندگاری کمتر و خشک شدن سریع آن، تکرار «بردهی» را نباید بیش از ۳ روز به تاخیر انداخت. در صورت عدم انجام عمل گرده‌افشانی میوه‌های درخت بارور نشده و قبل از رسیدن می‌ریزند.
در این مقاله که به همت یکی از متخصصین کشاورزی شهرستان کازرون به نام دکتر محمدرضا پورقیومی با تحقیق عملی به‌دست آمده، اثر نوع گرده انتخابی بر کمیت و کیفیت محصول انجیر خشک نهایی مورد بررسی قرار گرفته است.
انواع بَر انتخابی و ارقام انجیر مورد آزمایش
به‌طور کلی می‌توان گفت گرده افشانی (بَر دادن) و انتخاب منبع گرده با کمیت و کیفیت مناسب برای تولید یک محصول اقتصادی در باغ‌های انجیر ضروری است. به منظور بررسی اثر نوع بَر انجیر بر کیفیت و کمیت محصول نهایی و تعیین بهترین نوع گرده جهت بارور کردن درخت انجیر، سه نوع بَر انجیر به نام‌های «آوگیزی», «سربسته» و «کوهی (نوع خودرو)» انتخاب شدند. ارقام انجیر مورد آزمایش نیز انواع خوراکی این درخت در منطقه کوهمره شهرستان کازرون شامل سبز و پیوس بوده‌اند (Ficus Carica L. cvs Sabz & Payvas). برای این منظور بَر انجیر رسیده و مناسب در خردادماه جمع‌آوری و گرده افشانی سه مرتبه و به فاصله یک هفته تکرار گردید.
صفات مورد نظر در محصول نهایی عبارت بودند از: تعیین زمان رسیدن میوه، طول، قطر، طول چشم، وزن، مواد جامد محلول، رنگ پوست، آنتوسیانین کل، فلاونوئید کل، فنل کل، ظرفیت آنتیاکسیدانی و ترکیبات فنولی میوه که به وسیله دستگاه HPLC مورد اندازه‌گیری قرار گرفت.
نتایج تحقیق
بررسی‌های نهایی نشان داد طول میوه، رنگ پوست، مواد جامد محلول، فنل کل، فلاونوئیدکل و آنتوسیانین کل به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر منبع گرده قرار دارند. این در حالی است که منبع گرده اثر معنی‌داری بر قطر میوه، وزن میوه، طول چشم میوه، زمان رسیدن میوه و ظرفیت آنتیاکسیدانی میوه ندارد. بر اساس این تحقیق همچنین ترکیبات ارزشمند فنولی مانند کاتچین، کاتچین کل، کوئرستین-۳-گلوکوزاید، کوئرستین کل و کلروجنیک اسید تحت تاثیر منابع گرده قرار می‌گیرند.
بر اساس نتایج نهایی این تحقیق، به‌منظور بهبود صفات فیزیکی میوه انجیر، استفاده از بَر آوگیزی جهت گرده افشانی و بارور کردن درخت انجیر ارقام سبز و پیوس در منطقه کازرون قابل توصیه است. با این حال، بَر انجیر کوهی ویژگی‌های بیوشیمیایی میوه ارقام سبز و پیوس شامل فنلکل، فلاونوئید کل، ظرفیت آنتیاکسیدانی و مواد جامد محلول میوه را بهبود می‌بخشد.
در نهایت از دکتر محمدرضا پورقیومی به دلیل ارسال مطالب فوق به سایت انجیران تشکر می‌گردد.
متن کامل و نسخه انگلیسی مقاله فوق در آدرس زیر قرار دارد:
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304423812004098
پی‌نوشت
تحقیق مشابهی نیز به همت دو نفر از متخصصین علوم باغبانی در سال‌های ۸۱ و ۸۲ در ایستگاه پژوهشی انجیر استهبان انجام شده است. در آن تحقیق، گرده افشانی رقم سبز درختان انجیر خوراکی در شرایط کنترل شده با استفاده از ۴ نوع بَر انجیر به نام‌های «پوزدمبالی»، «دانه سفید»، «شاه انجیری» و «خرمایی» صورت گرفته است.
نتایج تحقیق اخیر نشان‌دهنده تاثیر بَر انجیر بر طول میوه، رنگ پوست، میزان مواد جامد محلول، زمان رسیدن میوه، طول چشم میوه و درصد تندش آن و عدم تاثیر بر روی قطر و وزن میوه بوده است. همچنین بَر انجیر «شاه انجیری» در زمان رسیدن میوه انجیر خوراکی رقم سبز و به‌اصطلاح زودرسی آن تاثیرگذار بوده است. بهترین کیفیت محصول نهایی انجیر خشک در منطقه استهبان نیز با استفاده از بَر انجیر «پوزدمبالی» به‌دست آمده است.
برای دستیابی به متن کامل این مقاله میتوانید به مجله علوم و فنون باغبانی ایران، جلد ۵، شماره ۴، صفحه‌های ۱۶۷ تا ۱۷۶ مراجعه نمایید.
مطالعه مقالات زیر را در رابطه با انجیر به شما توصیه می‌کنیم:
