خواص انجیر در تغذیه ؛ فواید درمانی و مضرات آن

در این مقاله از سایت انجیران در خصوص خواص انجیر در تغذیه و درمان و نیز مضرات زیاده‌روی در مصرف آن، اطلاعاتی در اختیار شما بازکننده گرامی قرار خواهد گرفت. در مقاله قبلی در خصوص شناخت انجیر صحبت شده است. انجیر با قرارگیری در ردیف انگور، خرما و زیتون، یکی از مهمترین میوه‌ها در برخی از کشورها بویژه کشورهای دریای مدیترانه و خلیج فارس به‌حساب می‌آید.

انجیر خشک دارای ارزش بالای غذایی و طبی بوده و منبع مناسب پتاسیم، منیزیم، کلسیم و فسفر و سرشار از ویتامین‌های  A، B و C و نیز منبع غنی فیبر غذایی است. این میوه بهشتی مقوی و نیروبخش بوده و بهترین ماده غذایی در بهبود افرادی است که به دلیل بیماری طولانی دچار ضعف بنیه شده‌اند. انجیر خشک با دارا بودن مقدار زیاد قند، ماده غذایی مناسب برای استفاده ورزشکاران می‌باشد. خواص انجیر محدود به میوه آن نبوده و خواص برگ، ساقه و شیره آن را شامل می‌شود.

روش تهیه انجیر خشک را در مقاله مربوطه مطالعه نمائید.

برای آشنایی با خواص آنتی اکسیدانی انجیر خشک به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.

میوه بهشتی انجیر در اسلام

انجیر در اسلام به عنوان یکی از میوه‌های بهشتی شناخته شده و خداوند در قرآن کریم در ابتدای سوره مبارکه تین به انجیر و زیتون قسم یاد کرده است که این موضوع اهمیت آن را نشان می‌دهد. در احادیث و روایات نیز از خواص انجیر و خوردن آن به وفور یاد شده است. از جمله رسول گرامی اسلام (ص) مسلمانان را به خوردن انجیر ترغیب کرده‌اند و خواص آن را اینگونه توصیف نموده‌اند: «انجیر میوه‌ای بهشتی است که بواسیر را قطع و نقرس را معالجه می‌کند. همچنین قوای جنسی را زیاد و رطوبت و سردی را که موجب ضعف نیروی آمیزش است، برطرف می‌نماید».

حضرت علی (ع) در مورد این میوه می‌فرمایند: «انجیر برای باد قولنج مفید است؛ در روز از آن زیاد بخورید، ولی در شب کم بخورید». در حدیثی دیگر از امام محمد باقر (ع) آمده است: «بر کبد «حزقیل» پیامبر زخمی ظاهر شد که او را آزار می‌داد. خداوند به او وحی کرد که شیره انجیر را بگیر و بر سینه خود بمال. وی نیز این کار را انجام داد و بهبود یافت». از امام رضا (ع) نیز روایت شده که فرمودند: «انجیر بوی بد دهان را از بین می‌برد؛ استخوان را محکم می‌سازد؛ باعث رویش مو می‌شود؛ درد را بر طرف می‌کند و با وجود انجیر دیگر به دارو احتیاج نیست».

خوردن انجیر و فواید آن

انجیر میوه‌ای شیرین و بسیار مغذی بوده و محتوی مقدار زیادی هسته است و غالبا به صورت خشک مصرف می‌شود. هرچند خوردن انجیر به صورت خام مانند سایر میوه‌ها مرسوم است، اما این میوه غذای لذیذ و کاملی است که با مصرف میزان مناسب آن می‌توان تا ساعت‌ها بدون نیاز به مصرف مواد غذایی جدید ادامه داد.

میوه انجیر سرشار از فیبر غذایی می‌باشد. لیگنین یک نوع فیبر غذایی غیرمحلول بوده که به مقدار زیاد در انجیر وجود دارد و نقش عمده‌ای در جلوگیری و رفع یبوست دارد. از طرف دیگر مواد غذایی حاوی فیبر نقش موثر و مفیدی در مدیریت و کنترل وزن ایفا می‌کنند. فیبر، گرسنگی را به تأخیر می‌اندازد و از این رو در رژیم‌های کاهش وزن جایگاه ویژه‌ای دارد. علاوه بر رژیم غذایی کاهش وزن ، از انجیر می‌توان در رژیم‌های غذایی خاص، مثل رژیم کم‌چرب، کم سدیم، پرفیبر و دیابتی استفاده کرد. در صورت مخلوط کردن میوه انجیر با شیر نیز می‌توان از خاصیت چاق‌کنندگی آن برای افراد لاغر و ضعیف استفاده کرد.

انجیر به دلیل دارا بودن دانه‌های ریز، باعث تقویت معده و روده می‌شود. این میوه برای کسانی که قند خونشان پایین می‌آید و ناگهانی احساس ضعف می‌کنند به دلیل جذب سریع قند آن در روده کوچک مناسب است. خوردن انجیر خشک همراه با پسته، بادام و گردو موجب تقویت حافظه و قدرت تفکر و تعقل شده و گنجاندن آن در برنامه غذایی زنان باردار، حافظه نوزاد را تقویت می‌نماید.

مصرف فرآورده انجیر

انجیر تازه بسیار خوشمزه بوده و از آن در تهیه مربا و ترشی نیز استفاده می‌شود. مصرف انجیر و فرآوده آن برای کودکان و اشخاصی که از بستر بیماری برخاسته و دوره نقاهت را می‌گذرانند، به دلیل هضم آسان آن بسیار مفید است.

سوپ انجیر نیز بسیار مقوی بوده و برای افزایش شیر در زنان شیرده مفید است. این سوپ با پختن مخلوط انجیر نارس و گوشت تهیه می‌گردد. همچنین پوره انجیر می‌تواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای چربی و یک شیرین کننده در سفره غذایی مورد استفاده قرار گیرد. برای تهیه پوره انجیر بایستی حدود ۲۴۰ گرم انجیر را همراه با یک سوم لیوان آب یا آب‌میوه در مخلوط‌کن ریخته و با هم مخلوط کرد. انجیر را می‌توان همراه با دیگر میوه‌ها مصرف کرد با این وجود با میوه‌های اسیدی مانند پرتقال و گریپ فروت سازگار نیست.

ارزش غذایی و کالری‌شناسی

از نقطه نظر ارزش غذایی و کالری‌شناسی، چهل گرم انجیر تازه (تر) یا یک چهارم لیوان از خرد شده‌ی آن، معادل یک واحد میوه است. همچنین حدود ۱.۵ عدد انجیر خشک معادل یک واحد میوه یا ۱۵ گرم کربوهیدرات می‌باشد که این کربوهیدرات از گلوکز و فروکتوز تشکیل شده است. هر واحد میوه انجیر با داشتن فیبر غذایی بالا، ۲۰ درصد نیاز روزانه بدن را تامین می‌کند که بیش از هر نوع میوه تازه یا خشک می‌باشد.

در هر ۴۰ گرم انجیر تازه، ۵۳ میلی‌گرم کلسیم، ۲۴۴ میلی‌گرم پتاسیم (۷ درصد نیاز روزانه) و ۱.۲ میلی‌گرم آهن (۶ درصد نیاز روزانه) وجود دارد. در انجیر خشک نیز هر ۲۲۴ گرم میوه، دارای ۷۹ میلی‌گرم کلسیم می‌باشد. محققان میزان کلسیم موجود در انجیر را به اندازه کلسیم موجود در شیر می‌دانند. از نظر میزان قند نیز ۵۰ درصد انجیر خشک را قند تشکیل می‌دهد. به طور کلی میوه انجیر منبع مناسبی از کلسیم، پتاسیم، منیزیم، فسفر و ویتامین‌های  A، B و C می‌باشد.

نمایی زیبا از انجیر خشک خندان

خواص انجیر و فواید درمانی آن

طیف وسیعی از خواص انجیر در منابع مختلف ذکر شده است. نکته قابل توجه اینکه این طیف علاوه بر خواص میوه انجیر، خواص شیره، برگ و ساقه انجیر را نیز شامل می‌شود. بر این اساس برگ‌های درخت انجیر به‌دلیل داشتن خصوصیات مدر بودن، تسکین دهندگی و دافع کرم روده مورد استفاده قرار گرفته و دم کرده آن، مسکن بوده و برای معالجه سرفه تجویز شده‌است.

از خواص انجیر می‌توان به خاصیت نرم‌کنندگی سینه و روده آن اشاره کرد. همچنین انجیر تازه منبع غنی بتاکاروتن و ویتامین ث است که در جلوگیری از ابتلا به سرطان کاربرد دارند. جوشانده انجیر نیز در التهاب دستگاه تنفسی و غرغره کردن آن برای گلو درد و سرماخوردگی کاربرد داشته و در درمان عفونت‌های لثه مفید می‌باشد. خوردن انجیر تازه و خشک یبوست مزمن را درمان می‌کند و در طب جدید شربتی از آن برای رفع بیماریهای یبوست کودکان تهیه شده‌است. خواص انجیر را می‌توان در دسته‌های زیر تشریح کرد:

خواص برگ و ساقه انجیر

برگ پخته انجیر ملین بوده و جوشانده آن شکم‌درد را برطرف می‌کند. اضافه کردن برگ انجیر به آب جوش، مرهمی مناسب برای درد ساخته و برای درمان بواسیر دردناک و متورم نیز کاربرد دارد. برای این منظور می‌توان پس از ولرم شدن آب، درون لگن حاوی مخلوط ذکر شده نشست. با گذاشتن برگ تازه انجیر بر روی جراحات و زخم‌ها به مدت کوتاه می‌توان از اثر التیام‌دهندگی زخم و جوش دادن سریع زخم‌های سطحی آن استفاده نمود. دم کرده برگ درخت انجیر به مقدار ۲۶ گرم تا۳۰ گرم در یک لیتر آب، مُسکّن است و برای معالجه سرفه تجویز می‌شود

یکی دیگر از خواص برگ درخت انجیر، کاهش انسولین تزریقی مورد نیاز شخص دیابتی در صورت استفاده است. در انتها نیز می‌توان به پایین آوردن تری‌گلیسیرید خون توسط برگ انجیر اشاره کرد. در مورد خواص ساقه انجیر نیز گفته شده در صورت استفاده جوشانده ساقه جوان درخت انجیر، آب اضافی را از بدن خارج می‌کند. جوشانده پوست تازه درخت انجیر نیز برای درمان اسهال‌های ساده و خون‌ریزی‌های مختلف کاربرد دارد.

خواص شیره انجیر

شیره درخت انجیر دارای طعم تلخ و سوزنده‌ای بوده و مهمترین اثرات دارویی آن استفاده در درمان افسردگی و نیز دارا بودن خاصیت درمانی برای از بین برنده زگیل می‌باشد. برای درمان زگیل بایستی شیرابه سفید انتهای دم میوه یا دم برگ انجیر را به مدت چند روز بر روی زگیل یا میخچه پا گذاشت تا آن را از بین ببرد. این ماده همچنین اگر با زرده تخم مرغ یا روغن مخلوط شده و بر روی زخم گذاشته شود، باعث التیام آن خواهد شد.

برای درمان جراحت‌های پوستی نیز ضمادی از شیره انجیر با آرد جو تهیه شده و بر روی جراحات گذاشته می‌شود. برای ضماد شیره انجیر با شنبلیله نیز درمان و رفع نقرس ذکر شده است. شیره درخت انجیر مسهل بسیار خوبی بوده و با دارا بودن دیاستازهای مختلف، برای ترد و نرم کردن گوشت به‌کار می‌رود. علاوه بر موارد فوق با مالیدن این ماده بر روی سر می‌توان از ریزش مو جلوگیری کرد. درمان ناباروری و تقویت مادران شیرده نیز از جمله مواردی است که برای خاصیت شیره سفید رنگ انجیر ذکر شده است.

خواص درمانی میوه انجیر

برای خواص انجیر در زمینه درمان موارد بسیاری ذکر شده که در اینجا سعی شده اهم موارد تشریح گردد.

انجیر ادرارآور بوده، تعرق را زیاد می‌کند و به همین دلیل حرارت بدن را کاهش می‌دهد. این میوه همچنین برای درمان سوء هاضمه کاربرد دارد و بوی بد دهان را نیز از بین می‌برد. جوشانده انجیر خشک در درمان التهاب مجاری تنفسی، کلیه، ذات‌الریه، سرخک، مخملک و آبله کاربرد دارد. جوشانده غلیظ این میوه برای رفع سرماخوردگی بسیار مفید بوده و غرغره کردن آن گلودرد را از بین می‌برد. برای درمان ناراحتی‌های سینه بایستی حدود ۲۰ گرم از خرما، عناب و انجیر خشک را با هم مخلوط و آسیاب کرده، پودر حاصله را با یک لیتر آب جوشاند تا حجم آن به نصف برسد. این جوشانده می‌تواند به مقدار ۳ فنجان در روز مصرف شود.

درمان یبوست

میوه انجیر از نظر طب سنتی، گرم و تر بوده و برای تمیز کردن روده بزرگ بهترین میوه می‌باشد. این میوه برای درمان یبوست که به نوعی مادر بیماری‌ها خوانده شده، بسیار مفید است. خیسانده شده این میوه در شیر بسیار خوشمزه بوده و در درمان یبوست شدید تاثیر فراوان دارد.

مفید برای رفع کم‌خونی

انجیر مقادیر زیادی آهن و ویتامین C دارد. مخلوطی از این دو ماده مغذی، انجیر را به یک میوه فوق‌العاده برای افراد مبتلا به کم‌خونی مخصوصا کم‌خونی فقر آهن تبدیل کرده است. این میوه برای افراد کم خون که از کمبود انرژی خود رنج می‌برند، به دلیل داشتن قند فراوان و اثر فعالیت سلول‌ها و تولید انرژی زیاد آن در بدن بسیار مفید است.

مفید برای فشار خون، کلسترول بالا و پوکی استخوان

عنصر پتاسیم که به کنترل فشار خون کمک می‌کند یکی از عناصری است که در انجیر به میزان مناسبی وجود دارد. کمبود پتاسیم مخصوصا زمانی که با افزایش مصرف سدیم همراه باشد، می‌تواند فشار خون بالا را در پی داشته باشد. علاوه بر این پتاسیم درجه قلیائیت بدن را بالا برده و در دفع اوره و چربی خون بسیار موثر است. بنابراین انجیر برای افراد دارای اسید اوریک و کلسترول بالا، بسیار مفید است. پتاسیم همچنین دفع ادراری کلسیم را کاهش می‌دهد. از آنجا که کلسیم به عنوان بالا برنده تراکم استخوان شناخته شده، بنابراین با توجه به خواص انجیر در جلوگیری از دفع کلسیم، مصرف آن تراکم استخوان را افزایش داده و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. مخلوط شیر و انجیر، یکی از داروهای بسیار موثر در درمان آرتروز و درد مفاصل می‌باشد. پتاسیم در توت نیز به مقدار مناسب وجود دارد.

جهت اطلاع از خواص توت به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.

پیشگیری از ابتلا به سرطان

 از دیگر خواص انجیر می‌توان به غنی بودن میوه تازه آن از آنتی‌اکسیدان‌های ویتامین C و بتاکاروتن اشاره کرد که در پیشگیری از ابتلا به سرطان نقش مهمی دارند. مصرف این میوه رشد سلول‌های سرطانی را کاهش داده از بروز سرطان روده جلوگیری می‌کند. این میوه به دلیل داشتن فیبر بالا، از بروز سرطان سینه نیز جلوگیری می‌کند. برای برطرف کردن سیاه‌سرفه، برونشیت و ذات‌الریه می‌توان از قهوه انجیر استفاده کرد. برای تهیه این قهوه ابتدا انجیر خشک را بو داده و سپس آن را با آسیاب کردن به‌صورت پودر درمی‌آورند.

رفع تب، سر درد و انواع ورم

از خواص انجیر در رفع مشکلاتی مانند تب، سردرد و ورم‌ها نیز می‌توان استفاده کرد. ورم گلو را می‌توان با مخلوط ۵۰ گرمی انجیر زرد و ۵۰۰ گرمی شیر برطرف کرد. این مخلوط بایستی مدتی مانده و بعد مقداری از آن را غرغره و مقداری را نیز نوشید. ضمنا می‌توان این مخلوط را با عسل شیرین کرد. برطرف کردن ورم طحال نیز با خیساندن انجیر در سرکه به مدت ۹ روز و مصرف روزانه ۵ عدد از آن امکان‌پذیر است. برای برطرف کردن ورم بناگوش و دمل‌ها، ضمادی از انجیر خشک با آرد جو و گندم تهیه شده و بر روی محل مورد نظر قرار گرفته می‌شود. جوشانده انجیر خشک در شیر نیز برای درمان آنژین، ورم لثه و ورم مخاط دهان مفید است.

دیگر خواص انجیر

بهبود و برطرف کردن مشکلاتی نظیر تهوع، نقرس، سوختگی، درد معده، معالجه بیماری‌های پوستی و نیز بیمار‌های مقاربتی از دیگر خواص انجیر می‌باشد. برای درمان و تسکین زخم معده بایستی از مخلوط مساوی انجیر و عسل استفاده کرد. خوردن انجیر باعث افزایش نیروی جنسی شده و در صورتی که تمایلات جنسی کاهش یافته باشد، این میوه می‌تواند انسان را یاری دهد. همچنین وجود گوگرد در انجیر باعث ازدیاد مو شده و از ریزش مو جلوگیری و برای درمان شوره سر نیز می‌تواند مفید باشد. علاوه بر موارد ذکر شده فوق، انجیر ضمن نداشتن سدیم و چربی، منبع خوبی از منیزیم بوده و نسبت به دیگر میوه‌ها بهترین منبع ویتامین B6 می‌باشد. همچنین دارای امگا ۳ و امگا ۶ بوده و برای قلب و سیستم مغز و اعصاب بسیار مفید می‌باشد.

مضرات زیاده‌روی در خوردن انجیر

با وجود موارد فراوان ذکر شده در مورد خواص انجیر، بایستی توجه داشت که زیاده‌روی در خوردن این میوه نیز مانند هر ماده غذایی دیگر، برای سلامتی مضر است. مصرف بیش از حد انجیر می‌تواند نفخ شکم و اسهال در پی داشته باشد. بر اساس بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده، خوردن بیش از اندازه انجیر برای معده و چشم زیان‌آور بوده و البته خنثی کننده آن نیز کرفس ذکر شده است.

انجیر برای کسانی که مبتلا به بیماری قند می‌باشند مضر بوده و مصرف آن مشمول رعایت رژیم غذایی مناسب می‌باشد. این میوه برای افرادی که کبد ضعیف دارند نیز مناسب نبوده و این دسته از افراد بایستی انجیر را با گردو میل نمایند. همچنین افراد مبتلا به اختلال معده و روده بایستی در خوردن انجیر احتیاط کنند. با توجه به میزان بالای قند موجود در انجیر خشک، مصرف زیاد آن و عدم توجه کافی ممکن است مشکلات دهان و دندان نیز در پی داشته باشد.

خرید و نگهداری انجیر

نکته‌ای که در نهایت می‌توان به آن اشاره کرد اینکه به منظور بهره‌گیری مناسب از خواص انجیر بایستی در هنگام خرید انجیر به تازه بودن و نداشتن مشکل خاص آن توجه کرد. در آینده مطالبی در این زمینه در اختیار بازدیدکنندگان محترم قرار خواهد گرفت. در مورد نگهداری انجیر خشک نیز می‌توان گفت بهترین محل برای این امر یخچال می‌باشد اما در هوای خنک نیز قابلیت نگهداری دارد. برای این منظور انجیر خشک را در بسته‌بندی مناسب مدتی در فریزر گذاشته و پس از آن در هوای اتاق با دمای مناسب نگهداری کنید. در صورتی‌که بسته‌بندی انجیر بدون هوا بوده و رطوبت نداشته باشد، بدون قرار دادن انجیر در فریز نیز می‌توان چندین ماه آن را در هوای اتاق نگه‌داری کرد.

بازدید از مقالات زیر به شما توصیه می‌گردد:

• روش تهیه انجیر خشک در باغ و در منزل
• شناخت خواص زعفران و مصرف آگاهانه آن
• موارد مصرف و منع مصرف گلرنگ
• خواص بادام کوهی و مضرات آن را بشناسید

منابع

http://www.tebyan.net

http://www1.jamejamonline.ir

http://www.akairan.com