انجیر معابد یا درخت لور درختی زینتی در جنگل های بارانی
انجیر معابد یا درخت لور درختی زینتی در جنگلهای بارانی
همانگونه که در مقاله « انواع انجیر از نظر درخت و میوه » مطرح گردید، انجیر معابد یا فیکوس بنگالنسیس یکی از انواع زینتی درخت انجیر میباشد. این درخت بومی مناطق هند و جنوب شرق آسیا بوده و بیشتر در مناطق گرمسیر و شرجی رشد و نمو دارد. بلندای این درخت تا حدود ۳۰ متر نیز دیده شده و یکی از بلندترین درختان جنگلهای بارانی به حساب میآید. با این وجود با تمایل بیشتر به شاخهپراکنی و گسترش حجم سبز خود، این درخت بسیار پر شاخ و برگ بوده و معمولا پر سایه میباشد.
چرخه زندگی درخت انجیر معابد
انجیر معابد دارای چرخه زندگی غیر معمول و مخصوص بهخود میباشد. برخلاف سایر گونههای درخت انجیر، پرندگان میتوانند عامل رشد درخت باشند. بدین صورت که پس از تغذیه پرندگان از میوه این درخت، دانههای آن در فضله پرندگان بر روی درختان دیگر سقوط میکند. این دانهها جوانه زده و با فرستادن ریشهها به سمت زمین، شروع به رشد میکنند. بخشی از ریشه درخت که به زمین رسیده، کمکم تنه درخت میزبان را در بر گرفته و با افزایش تعداد ریشهها آن را خفه میکنند. در نهایت این بخش از ریشه به تنه اصلی درخت تبدیل شده و درخت انجیر معابد بر روی پای خود میایستد.
برگ درخت انجیر معابد شفاف، چرمی و شکننده میباشد. این درخت در زمینهای دارای زهکشی مناسب و حاصلخیز، رشد کرده و در مناطق مرطوب ریشههای هوایی بسیار قطوری دارد. مقاومت این درخت در مقابل شوری و خشکی کم بوده در حالی که مقاومت آن در برابر وزش باد، آفات و امراض زیاد میباشد. تکثیر این درخت بهوسیله قلمه نیز به خوبی قابل انجام است.
انجیر معابد در هر سال یک خزان سریع و کوتاه یک ماهه داشته و حتی در برخی موارد برگهای آن همیشه سبز است. عمر این درخت بسیار زیاد بوده و معمولا تا چند صد سال عمر میکند. در برخی مناطق این درخت را به نامهایی مانند انجیر هندی یا انجیر پرتغالی میشناسند. میوه این درخت نیز نارنجی رنگ بوده و به شکل فندوق میباشد.
سابقه تاریخی و وجه تسمیه
نامگذاری انجیر معابد به زمان بودا برمیگردد که دلیل آن وجود درخت انجیر مقدسی است که بر اساس اعتقاد بوداییان، سیذارتا گائوتاما مشهور به بودا در زیر آن به مراقبه پرداخته و به روشنبینی رسیده است. در نمادشناسی مذهبی نیز این گونه انجیر، از روی برگهای قلبی شکل خود مورد شناسایی قرار میگیرد. درخت انجیر مقدسی از همین نوع در معبد ماهابودی هند وجود دارد که مشهورترین این درختان بوده و زمان کشت آن به ۲۸۸ سال قبل از میلاد مسیح باز میگردد. گفته میشود این درخت مستقیما از درخت اصلی تکثیر شده است.
انجیر معابد در ایران
درخت انجیر معابد در مناطق گرمسیری ایران نیز رشد نموده و یکی از پوششهای گیاهی جزایر خلیج فارس بهحساب میآید. در استان هرمزگان، این درخت به درخت لور معروف است. درخت لور با جلوه خاص خود یکی از روییدنیهای شگفتانگیز جزیره قشم میباشد. یکی از زیباترین این درختان در این جزیره، در منطقه توریان (تم سینتی) قرار دارد. در نزدیکی این درخت بقعهای دیدنی با طرح معماری کهن به نام زیارت پیر واقع شده است.
در جزیره کیش نیز درخت انجیر معابد با برآورد عمر بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال، دارای نمایی جذاب و دیدنی میباشد. باورهای مردم در این منطقه نسبت به این درخت به نوعی جنبه تقدس به آن داده و به شگون و خوش یمنی آن اعتقاد دارند بهگونهای که گرههایی از نخ و پارچه بر تنه آن میبندند.