انواع شاه بلوط و ارقام مهم آن در جهان

همان‌گونه که در مقاله مربوط به تولید و مصرف شاه بلوط عنوان گردید سالانه حدود ۵۰۰هزار تن انواع شاه بلوط در دنیا تولید می‌شود مهمترین کشورهای تولید کننده عبارتند از: چین ۴۰ درصد، کره ۱۵ درصد، ایتالیا، ترکیه و ژاپن هر کدام حدود ۱۰ درصد، فرانسه، اسپانیا و یونان هر کدام حدود ۴ درصد، آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، شیلی و آرژانتین هر کدام کمتر از یک درصد.

درخت شاه بلوط با پوست تنه خاکستری در زمستان خزان می‌کند و برگ‌هایی به طول ۵/۱۲ تا ۱۸ سانتیمتر دارد. گونه‌های مختلف این درخت از نظر ظاهری تفاوت زیادی با هم ندارند.

انواع شاه بلوط

شاه بلوط از نظر گیاه‌شناسی مربوط به خانواده Fagaceae است. شاه بلوط با نام جنس Castanea دارای چهار گونه مهم اقتصادی است.

• crenata (ژاپن)
• dentate (شمال آمریکا)
• mollisima (چین)
• Sativa (اروپا)

شاه بلوط ژاپنی

شاه بلوط ژاپنی بومی چین و ژاپن است و به صورت انبوه و بلند رشد می‌کند. این نوع دارای ۱۵ متر ارتفاع بوده و نسبت به اکثر بیماری‌ها مقاومت دارد ولی کیفیت مغز آن نسبت به دیگر انواع شاه بلوط کمتر است. این درخت قادر به رشد در زمین‌های ضعیف از نظر مواد غذایی است.

شاه بلوط آمریکایی

شاه بلوط آمریکایی بومی جنگل‌های Appalachian آمریکا است. این نوع شاه‌بلوط دارای رشد مستقیم و بلند است و تا ارتفاع ۳۰ متری نیز رشد می‌کند. عرض تنه این گونه شاه‌بلوط به ۹۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر می‌رسد. میوه این نوع دارای مغز کوچکی است و با کرک‌های کم‌رنگ و ضخیم پوشیده شده است. ۲ تا ۳ میوه در یک پوسته خاردار تولید می‌شوند. مغز این نوع شاه‌بلوط نسبت به دیگر گونه‌ها شیرین‌تر و دارای طعم مطبوع‌تر می‌باشد. این گونه در دهه ۱۹۹۰ به وسیله آفت زنگ شاه‌بلوط از بین رفت. گفته می‌شد شاه‌بلوط آمریکایی نسبت به قارچ ریشه بلوط مقاوم بود.

شاه بلوط چینی

شاه‌بلوط چینی نسبت به دیگر انواع شاه بلوط دارای ارتفاع کمتری است و تا ارتفاع ۱۲ متری رشد می‌کند. این گونه بومی شمال و غرب چین است. میوه شاه‌بلوط چینی دارای اندازه متوسط و کیفیت خوراکی خوبی است. این نوع درختان در سن ۳ سالگی محصول می‌دهند و بیشترین مقاومت به آفت زنگ شاه‌بلوط را دارد. از نظر باردهی به طور معمول ۷/۶ تن در هکتار میوه می‌دهد ولی در کشت متراکم (۸/۱× ۳ متر) و استفاده از ارقام پرمحصول، عملکرد تا ۳/۱۲ تن در هکتار افزایش می‌یابد. شاه بلوط چینی مناسب کشت در آمریکا است و معمولا در جاهایی که هلو کشت می‌شود شاه بلوط نیز کشت می‌گردد.

شاه بلوط اروپایی

شاه بلوط اروپایی بومی کوه‌های با آب و هوای معتدل غرب آسیا، اروپا، و شمال آفریقا است. درختان این گونه بزرگ هستند و به صورت متراکم پراکنده شده‌اند. میوه این نوع از شاه‌بلوط آمریکایی بزرگتر است. کیفیت میوه کاملا متغیر بوده و بستگی به رقم دارد. بیشترین شاه‌بلوط‌هایی که در سوپرمارکت‌های آمریکا دیده می‌شود مربوط به این نوع شاه‌بلوط است. شاه‌بلوط‌هایی که در جنگل‌های شمال ایران رشد می‌کنند نیز از این نوع می‌باشند.

شاه‌بلوط اسبی

این درخت در واقع مربوط به خانواده شاه‌بلوط نیست و تنها از نظر اسم معروف به شاه‌بلوط اسبی است. شاه‌بلوط اسبی یک درخت زینتی بوده که گل‌های سفید زیبایی تولید می‌کند و در اکثر خاک‌ها قادر به رشد است.

ارقام مختلف شاه بلوط

واریته‌های مختلف شاه بلوط از گونه‌های مختلف انتخاب شده و در نتیجه برنامه‌های به‌نژادی اخیرا درختان شاه‌بلوط جدید به دست آمده‌اند.

رقم سیلورلیف

این رقم دارای میوه بزرگ و بسیار شیرین است که پوشش میوه به راحتی جدا می‌شود و پوست آن حساس به ترک خوردگی است.

رقم‘Okei’

به عنوان یک رقم گرده دهنده جدید برای رقم کلوسال مطرح بوده که رشد قوی دارد. این درخت گرده فراونی تولید می‌کند و میوه بزرگی دارد. عیب این رقم کم ثمر بودن آن است.

دو رقم جدید ‘Fowler’ و ‘Montesol’ نیز معرفی شده‌اند که میوه‌های با کیفیت عالی تولید می‌کنند و نسبت به دیگر ارقام بسیار بزرگ‌تر هستند. کشت این ارقام جهت تولید تجاری در حال بررسی است.

تلاقی بین شاه‌بلوط‌ها

از تلاقی بین انواع شاه بلوط و گونه‌های مختلف آن،‌ ارقام جدیدی با ویژگی‌های متفاوت به دست آمده‌اند که در ادامه به چند مورد اشاره می‌گردد.

رقم ‘Bouche de Betizac’

این نوع از شاه بلوط از تلاقی بین شاه‌بلوط اروپایی و شاه‌بلوط ژاپنی به‌دست آمده است. این نوع در فرانسه دارای کیفیت استاندارد بوده و به پوسیدگی ریشه مقاوم است.

رقم ‘Clossal’

کلوسال نیز همانند گونه قبلی از تلاقی بین شاه‌بلوط اروپایی و شاه‌بلوط ژاپنی به‌دست آمده است. این نوع دارای میوه‌های یک‌دست، بسیار بزرگ و شیرین بوده ولی به بیماری زنگ شاه‌بلوط حساس است. در کالیفرنیا رقم عمده همین رقم کلوسال (Colossal) است که با ارقام سیلورلیف (Silverleaf)، نوادا (Nevada) و یوربلا (Eurobella) به عنوان ارقام گرده دهنده کشت می‌شود.

رقم ‘Douglas hybrid’

از تلاقی بین شاه‌بلوط چینی و آمریکایی به‌دست آمده و دارای اندازه مناسب میوه و دیرگل است. این واریته همچنین به بیماری زنگ شاه‌بلوط مقاوم است.

رقم ‘Myoka’

از تلاقی شاه‎‌بلوط چینی و اروپایی به دست آمده است. دارای محصول مناسب، اندازه متوسط میوه، پوست نازک، تولید دانه گرده مناسب و مقاوم به بیماری زنگ شاه‌بلوط است.

رقم ‘Skookum’

این واریته حاصل سه تلاقی بین انواع چینی، آمریکایی و ژاپنی است. دارای اندازه درشت و شیرین است و میوه آن بدون پوسته خاردار از درخت ریزش کرده و برداشت را تسهیل می‌کند. این گونه عملکرد خوبی دارد وبه بیماری زنگ شاه بلوط و نیز به زنبور گل‌زا مقاوم است.

بازدید از مقالات زیر نیز توصیه می‌گردد:

• خواص و مضرات شیره انگور یا دوشاب
• روش تهیه شیره انگور در منزل و در صنعت
• بررسی کامل خواص و مضرات خوردن پسته
• انواع پسته و ارقام مختلف آن در ایران و جهان
• مهمترین انواع خرما در جهان و ارقام مهم آن در ایران